اسرار کاوش

مرزبان شمال شرقی ایران در دو هزار و ۵۴۷ سال پیشکرونیکلر های اروپایی دستورِ سال ۵۳۴ پیش از میلاد کوروش بزرگ (بنیادگذار ایران) به ایجاد یک پادگان مرزبانی در کنار «سیردریا» به منظور جلوگیری از عبور طایفه «ماساگاتا» از این رودخانه (رود سیحون ـ آراکزس ـ سیردریا) و هجوم به منطقه ایرانی «فرارود» را در صدر رویدادهای «هشتم دسامبر» درج کرده و نوشته اند که محل این پادگان که بعدا شهر خجند در کنار آن ساخته شد کوروشکده (بر وزن دانشکده) نامیده می شد. به رغم ایجاد این پادگان، کوروش مجبور شد در سال ۵۲۹ پیش از میلاد شخصا برای عقب راندن ماساگاتی ها به «فرارود» برود که در ماه دسامبر در میدان جنگ و در کنار سیردریا کشته شود که جنازه او همچنانکه وصیت کرده بود به پاسارگاد حمل و مدفون شد.

با وجود کشته شدن کوروش، سپاهیان او پیروز شدند و هدف کوروش از آن لشکرکشی تامین شد. این کرونیکلرها بدون اینکه روشن سازند که هشتم دسامبر را از کجا به دست آورده اند افزوده اند که دو قرن بعد اسکندر مقدونی پس از فتح منطقه «فرارود» ناحیه ای را که پادگان کوروش در آنجا بود گسترش داد و شهر به نام او «اسکندریهِ دورتر» معروف شد که این نام هم دو قرن بیشتر دوام نیافت که به «خُجَند» تغییر یافت که در کنار سیردریا و دهانه درّه فرغانه واقع است که یکی از ده نقطه زیبا و خوش آب و هوای جهان بشمار می آید. پادگان این شهر در دوران ساسانیان باردیگر تقویت شد و مرزبان نشین «فرارود» قرارگرفت زیرا که ساسانیان وُرّاث همان دشواری هخامنشیان و درگیر آلان ها و هون های سفید شدند که اعقاب «ماساگاتا» ها بودند. در دهه چهارم قرن بیستم دولت شوروی نام شهر خجند را که دومین شهر بزرگ جمهوری تاجیکستان است بدون اینکه لنین برایش کاری کرده باشد به «لنین آباد!» تغییر داد که پس از فروپاشی شوروی به نام تاریخی خود ـ خجند ـ بازگشته است.